2016/426/EU
Gaz Yakan Cihazlar Yönetmeliği (GAR)
Bu Yönetmeliğin amacı, gaz yakan cihazların ve donanımların normal olarak kullanıldığında insanların, evcil hayvanların ve eşyaların güvenliğini tehlikeye atmayacak şekilde piyasaya arz edilmesini ve/veya hizmete alınmasını sağlamaktır.
Yardıma mı ihtiyacınız var?
Teknik kadromuz sizlere hizmet vermeye hazırlar. Hemen arayabilirsiniz!
0 216 574 54 26
Amaç
Bu Yönetmeliğin amacı; makinaların, usulüne uygun şekilde kurulduğunda, bakımı yapıldığında ve kendinden beklenen amaçlar doğrultusunda kullanıldığında, insan sağlığına ve güvenliğine ve durumuna göre evcil hayvanlara ve mallara zarar vermiyorsa piyasaya arz edilmelerini ve hizmete sunulmalarını teminen, tasarım ve imalat aşamasında uyulması gereken temel emniyet şartları ile takip edilmesi gereken uygunluk değerlendirme prosedürlerini ve uygunluk değerlendirmesi yapacak onaylanmış kuruluşların görevlendirilmesinde dikkate alınacak asgari kriterleri düzenlemektir.
Kapsam
(1) Bu Yönetmelik; makinaları, değiştirilebilir teçhizatı, emniyet aksamlarını, kaldırma aksesuarlarını, zincir, halat ve kayışları, sökülebilir mekanik aktarma tertibatlarını, kısmen tamamlanmış makinaları kapsar.
(2) Bu Yönetmelik; aşağıda belirtilen makinaları ve emniyet parçalarını kapsamaz.
a) Orijinal makinaların imalâtçıları tarafından tedarik edilen ve özdeş aksamları değiştirmek üzere yedek parça olarak kullanılması amaçlanan emniyet aksamları,
b) Fuar alanlarında ve/veya eğlence parklarında kullanılan özel makinaları,
c) Özel olarak nükleer amaçlar için tasarımlanmış veya hizmete sunulmuş, arızalanma durumunda radyoaktivite yayabilecek makinaları,
d) Ateşli silahlar dahil olmak üzere her türlü silahı,
e) Aşağıdaki ulaşım vasıtalarını:
1) 8/6/2008 tarihli ve 26900 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarım veya Orman Traktörleri, bunların römorkları ve Birbiriyle Değiştirilebilir Çekilen Makinaları ile Sistemleri, Aksamları, Ayrı Teknik Üniteleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2003/37/AT) kapsamındaki riskler açısından, üzerlerine monte edilen makinalar hariç, tarım ve orman traktörleri,
2) 1/4/1999 tarihli ve 23653 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı ile İlgili Yönetmelik (98/14/AT) kapsamındaki, üzerlerine monte edilen makinalar hariç, motorlu araçlar ve bunların römorkları,
3) 23/12/2004 tarihli ve 25679 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların Tip Onayı Yönetmeliği (2002/24/AT) kapsamındaki, üzerlerine monte edilen makinalar hariç, taşıtları,
4) Sadece yarış amaçlı motorlu taşıtlar,
5) Üzerine monte edilen makinalar hariç, hava, su veya demir yolu ağlarındaki ulaştırma vasıtaları,
6) Denizde hareket eden tekneler ve seyyar açık deniz tertibatı ile bu tekne ve/veya tertibat üzerine monte edilmiş makinalar,
7) Askeri veya polisiye amaçlar için özel olarak tasarlanmış ve imal edilmiş makinalar,
8) Laboratuvarlarda araştırma amaçlarına yönelik olarak geçici kullanım için özel olarak tasarlanmış ve imal edilmiş makinalar,
9) Maden kuyusu asansörleri,
10) Sanatsal gösterilerde sanatçıyı taşımayı amaçlayan makinalar,
11) 30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Belirli Gerilim Sınırları Dahilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat ile İlgili Yönetmelik (2006/95/AT) kapsamında yer alan; evlerde kullanılması amaçlanan ev aletleri, ses ve video cihazları, bilgi teknolojisi cihazları, tipik büro makineleri, alçak gerilim şalter ve kumanda panoları ve elektrik motorları, yüksek gerilimli elektrikli teçhizatın şalter ve kumanda düzenleri ile trafo tipleri.
Teknik Dosya
Bu bölüm, teknik dosya hazırlama işlemlerini tanımlamaktadır. Teknik dosya, makinanın bu yönetmeliğin gerekleriyle uygun olduğunu göstermelidir. Teknik dosya bu değerlendirme için gerekli olabilecek ölçüde, makinanın tasarımını, imalâtını ve işlevini kapsamalıdır. Ek I’in 1.7.4.1 numaralı paragrafındaki özel hükümlerinin uygulandığı makina ile ilgili talimatlar hariç olmak üzere, teknik dosya Türkçe veya yetkili kuruluşun ve uygunluk değerlendirme kuruluşunun uygun göreceği bir Topluluk dilinde hazırlanmalıdır.
1- Teknik dosya, aşağıdakilerden oluşmalıdır:
(a) Aşağıdakileri içeren bir imalat dosyası:
– Makinanın genel bir tarifi,
– Makinanın işleyişini anlamak için uygun tarifler ve açıklamaların yanı sıra, ilgili makinanın genel bir çizimi ile kumanda devrelerinin çizimleri,
– Makinanın temel güvenlik ve sağlık gereklerine uygunluğunu teyit etmek için gerekli olan hesaplamalar, deney sonuçları, belgelerle birlikte tam ayrıntılı çizimler,
– Takip edilen işlemleri gösteren risk değerlendirmesi hakkındaki aşağıdakileri içeren belgeler:
(i) Makinaya uygulanan temel sağlık ve güvenlik gerekliliklerinin listesi,
(ii) Tanımlanmış tehlikeleri ortadan kaldırmak veya riskleri azaltmak için uygulanan koruyucu önlemlerin tarifi veya uygun olan durumlarda, makina ile ilgili giderilemeyen risklerin belirtilmesi,
– Kullanılan standardlar ve diğer teknik şartnameler ve bu standardların kapsadığı temel sağlık ve güvenlik kurallarının gösterimi,
– İmalatçı tarafından veya imalâtçı ya da yetkili temsilcisince seçilmiş olan bir kuruluş tarafından yapılan testlerin sonuçlarını içeren her türlü teknik rapor,
– Makina için talimatlarının bir kopyası,
– Uygun olan durumda, kısmen tamamlanmış makinalar için İmalatçı Beyanı ile bu tip makinalar için ilgili montaj talimatları,
– Uygun olan durumlarda, makina ile bu makinaya takılan diğer ürünler için AT Uygunluk Beyanların kopyaları,
– AT Uygunluk Beyanının bir kopyası
(b) Seri üretim için, makinaların bu Yönetmeliğin hükümlerine uygunluğu güvenceye almak amacıyla yürütülecek dahili tedbirler.
İmalatçı, tasarımı ve yapımı itibariyle güvenli bir şekilde monte edilip hizmete sunulma kabiliyetine sahip olduğuna karar verebilmek amacıyla tamamlanmış makina, aksamlar veya teçhizatlar üzerinde gerekli araştırma ve deneyleri yapmalıdır. İlgili raporlar ve sonuçlar teknik dosyaya ilave edilmelidir.
2- Bu Ekin 1 numaralı paragrafında bahsedilen teknik dosya, makinanın üretimi tarihini, ya da seri üretim halinde, son ünitenin üretim tarihini takip eden en az 10 yıl boyunca, Bakanlığın denetimine hazır tutulmalıdır.
Teknik dosyanın Türkiye’de ve/veya Topluluk sınırları içinde bulunması gerekmediği gibi, sürekli olarak somut biçimde mevcut olması da zorunlu değildir.
Bununla birlikte, teknik dosya, AT Uygunluk Beyanında belirtilen kişi tarafından, makinanın karmaşıklığıyla orantılı bir süre zarfında, derlenip hazır duruma getirilebilmelidir.
Teknik dosya, temel sağlık ve güvenlik kurallarına uygunluğun doğrulanması için gerekli olan bilgiler olmadıkça, makinanın imalâtında kullanılan alt bileşenlerinin ayrıntılı planları ya da diğer özel bilgileri içermek zorunda değildir.
3- Yetkili ulusal kuruluşların gerekçeli talebine karşılık olarak teknik dosyanın sunulmaması, söz konusu makinanın temel sağlık ve güvenlik gereklerine uygun olmadığından şüphelenmek için yeterli sebep teşkil edebilir.
Ek IV
Yönetmeliğin 13 üncü maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen işlemlerden birisinin uygulanması gereken makina kategorileri
1) Ahşap ya da benzeri fiziki özelliklerdeki malzemeleri veya et ya da benzeri fiziki özelliklerde malzemeleri işlemek amacıyla kullanılan aşağıdaki tiplerde (tek ya da çok bıçaklı) dairesel testereler:
1.1) Kesme sırasında sabit bıçak/bıçaklara sahip, sabit bir yataklı veya destekli, iş parçasının el ile veya sökülebilir bir güç sürücüsü ile beslendiği testere makinaları,
1.2) Kesme sırasında sabit bıçak/bıçaklara sahip, el ile işletilen ileri geri hareketli testere arabası veya sehpası bulunan testere makinaları,
1.3) Kesme sırasında sabit bıçak/bıçaklara sahip, iş parçasının beslenmesi için birleşik bir mekanik tertibatı olan, yüklemesi ve/veya boşaltması el ile yapılan testere makinaları,
1.4) Kesme sırasında hareketli bıçak/bıçaklara sahip, bıçağın hareketi mekanik olan, yüklemesi ve/veya boşaltması el ile yapılan testere makinaları,
2) Ahşap işleme için, el ile beslemeli, planya tezgâhları,
3) Ahşap işleme için, mekanik bir birleşik besleme tertibatı olan, el ile yükleme ve/veya boşaltmalı, tek taraftan yüzey işleyen kalınlık planya tezgâhları,
4) Ahşap ve benzeri fiziki özelliklere sahip malzemeleri veya et ve benzeri fiziki özelliklere sahip malzemeleri işlemek için, el ile yüklemeli ve/veya boşaltmalı, aşağıdaki tiplerde şerit testere tezgâhları:
4.1) Kesme sırasında sabit bıçak/bıçaklara sahip, iş parçası için sabit ya da ileri geri hareket ettirilebilen bir yatak veya desteği olan testere tezgâhları,
4.2) İleri geri hareketli bir arabaya monte edilmiş bıçak/bıçakları olan testere tezgâhları,
5) Ahşap ve benzeri fiziki özelliklere sahip malzemeleri işlemek için kullanılan, yukarıdaki 1’den 4’e kadar olan paragraflarda ve 7 numaralı paragrafta atıfta bulunulan birleştirilmiş makina tipleri.
6) Ahşap işlemek için çeşitli takım tutucularına sahip, el ile beslemeli zıvana tezgâhları,
7) Ahşap ve benzeri fiziki özelliklere sahip malzemeleri işlemek için, dikey milli kalıpçı frezeleri,
8) Ahşap işlemek için taşınabilir zincirli testereler.
9) Metal malzemelerin soğuk işlenmesi için kullanılan, el ile yüklemeli ve/veya boşaltmalı, hareketli çalışma parçalarının kursu 6 mm’den, hızı 30 mm/s’den yüksek olan, abkant presler de dahil olmak üzere, presler.
10) El ile yüklemeli veya boşaltmalı, enjeksiyon (püskürtmeli) veya sıkıştırmalı (preslemeli) plastik kalıplama tezgâhları.
11) El ile yüklemeli veya boşaltmalı, enjeksiyon (püskürtmeli) veya sıkıştırmalı (preslemeli) kauçuk kalıplama tezgâhları.
12) Aşağıdaki tiplerdeki yeraltı çalışmalarında kullanılan makinalar:
12.1) Lokomotif ve dekoviller,
12.2) Hidrolik güçle çalışan tavan destekleri.
13) El ile yüklemeli, evsel atıkların toplanması için kullanılan, sıkıştırma mekanizmalı çöp kamyonları.
14) Sökülebilir mekanik transmisyon/aktarma tertibatları ve mahfazaları.
15) Sökülebilir mekanik transmisyon/aktarma tertibatlarının mahfazaları.
16) Taşıt bakım liftleri.
17) Kişilerin veya kişilerin ve eşyaların kaldırılması için kullanılan, üç metreden daha fazla bir düşey yükseklikten düşme riski taşıyan tertibatlar.
18) Taşınabilir kartuşla-çalıştırılan tespit tezgâhları ve diğer darbeli makinalar.
19) Kişilerin varlığını algılamak amacıyla tasarımlanmış koruyucu tertibatlar.
20) 9 numaralı paragrafta, 10 numaralı paragrafta ve 11 numaralı paragrafta belirtilen makinalarda koruma amaçlı olarak kullanılmak üzere tasarımlanmış, güç tahrikli, kilitlenebilir hareketli mahfazalar.
21) Güvenlik işlevlerini sağlama amaçlı mantık üniteleri.
22) Devrilmeye karşı koruyucu yapılar (ROPS).
23) Düşen nesnelere karşı koruyucu yapılar (FOPS).
Ek V
Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen emniyet aksamları gösterge listesi
1) Sökülebilir mekanik transmisyon/aktarma tertibatları için mahfazalar.
2) Kişilerin varlığını algılamak amacıyla tasarımlanmış koruyucu tertibatlar.
3) Ek IV’teki 9, 10 ve 11 numaralı paragraflarda belirtilen makinalarda koruma amaçlı olarak kullanılmak üzere tasarımlanmış, güç tahrikli, kilitlenebilir hareketli mahfazalar.
4) Güvenlik işlevlerini sağlamak amaçlı mantık üniteleri.
5) Makinalardaki tehlike arz edebilecek hareketlerin kontrolü için, arıza tespit etmeye yarayan ilave özelliklere sahip olan valflar.
6) Makinalarda emisyonları tahliye sistemleri.
7) Makinanın çalışması sırasında, kişileri makinanın hareketli parçalarından korumak amacıyla tasarımlanmış mahfazalar ve koruyucu tertibatlar.
8) Kaldırma makinalarında yükleme ve hareket kumandasını izleme tertibatları.
9) Kişileri koltuklarında tutan bağlama sistemleri.
10) Acil durum durdurma tertibatları.
11) Potansiyel olarak tehlike oluşturan elektrostatik elektrik yüklerinin birikimini önleyecek, boşaltma sistemleri.
12) Ek 1’deki 1.5.7 numaralı paragrafta, 3.4.7 numaralı paragrafta ve 4.1.2.6 numaralı paragrafta belirtilen enerji sınırlayıcılar ve tahliye tertibatları.
13) Gürültü ve titreşim emisyonlarını azaltan sistemler ve tertibatlar.
14) Devrilmeye Karşı Koruyucu Yapılar (ROPS).
Temel Sağlık ve Güvenlik Kuralları
1- Temel sağlık ve güvenlik kuralları
1.1- Genel hususlar
1.1.1- Tarifler
Bu Ekin amaçları bakımından aşağıdaki tarifler geçerlidir:
(a) Tehlike
Muhtemel bir yaralanma veya bunların sağlık üzerinde oluşturabileceği hasar kaynağı.
(b) Tehlike bölgesi
Bir kişinin içerisinde ve/veya makina çevresinde sağlığına veya güvenliğine karşı bir riske maruz
kalabileceği herhangi bir bölge.
(c) Tehlikeye maruz kalan kişi
Kısmen veya tamamen bir tehlike bölgesinde bulunan kişi.
(d) Operatör
Makinaları kuran, çalıştıran, ayarlayan, bakımını yapan, temizleyen, tamir eden veya hareket ettiren kişi veya kişiler.
(e) Risk
Tehlikeli bir durumda meydana gelebilecek olan sağlığa yönelik yaralanma veya hasarın olasılık ve derecesinin birleşimi.
(f) Mahfaza
Özellikle fiziksel bir engel vasıtasıyla koruma sağlayan makinanın parçası.
(g) Koruyucu tertibatı
Yalnız başına veya bir mahfaza ile birlikte riski azaltmak amacıyla kullanılan tertibat (bir mahfazadan ayrı).
(h) Amaçlanan kullanım
Makinaların kullanım talimatlarında verilen bilgilere uygun olarak kullanımı.
(i) Makul şekilde öngörülebilir yanlış kullanım
Makinaların kullanım talimatlarında amaçlanmadığı şekilde, ancak kolayca öngörülebilen insan
davranışlarından kaynaklanabilecek kullanım.
1.1.2- Güvenlik bütünlüğü ilkeleri
(a) Makinalar işlevlerine uygun olacak şekilde ve sadece öngörülen şartlar altın da değil, makul bir şekilde öngörülebilir yanlış kullanımları da dikkate alınarak, işletmeye alındıklarında kişileri riske atmadan çalıştırılabilecek, ayarlanabilecek ve bakımı yapılabilecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
Alınan tedbirlerin amacı, makinaların, öngörülebilir çalışma ömrü boyunca, nakliye, montaj, demontaj, hizmetten çıkarma ve hurdaya ayırma aşamaları dahilindeki her türlü riski bertaraf etmek olmalıdır.
(b) En uygun metotları seçerken, imalâtçı veya yetkili temsilcisi, aşağıdak i ilkeleri sıra dahilinde
uygulamalıdır:
– Riskleri olabildiğince bertaraf etmek veya azaltmak (esasında güvenli makina tasarımı ve imalâtı),
– Bertaraf edilemeyecek riskler için gerekli koruyucu tedbirleri almak,
– Kullanıcıları uygulanan koruyucu tedbirlerin her türlü yetersizliklerinden kaynaklanan giderilemeyen riskler konusunda bilgilendirmek, özel bir eğitimin gerekli olup olmadığını göstermek ve kişisel koruyucu ekipman sağlama ihtiyacını belirtmek.
(c) Makinaları tasarımlarken veya imal ederken ve talimatları hazırlarken, imalâtçı veya yetkili temsilcisi sadece makinanın amaçlanan kullanımını değil aynı zamanda öngörülebilir her türlü yanlış kullanımını da dikkate almalıdır.
Normal olmayan kullanımı bir risk oluşturacak ise, makinalar normal olmayan kullanımı önleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir. Uygun olduğunda, talimatlar kullanıcının dikkatini – tecrübelerin olabileceğini gösterdiği şekilde – makinaların nasıl kullanılmaması gerektiğine çekmelidir.
(d) Makinalar, kişisel koruyucu ekipmanın gerekli veya öngörülebilir kullanımlarından kaynaklanabilecek olan operatörün maruz kaldığı kısıtlamaları göz önünde bulundurarak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
(e) Makinalar güvenli bir şekilde ayarlanmasına, bakımı yapılmasına ve kullanılmas ına imkân verecek bütün özel teçhizat ve aksesuarlarla birlikte tedarik edilmelidir.
1.1.3- Malzemeler ve ürünler
Makinaların imalâtında kullanılan malzemeler veya bunların kullanımı sırasında kullanılan veya ortaya çıkan ürünler, kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atmamalıdır. Özellikle, akışkanların kullanımı halinde, makinalar dolum, kullanım, geri kazınım veya tahliye esnasındaki riskleri önleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
1.1.4- Aydınlatma
Makinalar, normal yoğunluktaki ortam aydınlatması olsa bile, muhtemel bir riske sebep olabilecek bir aydınlatma yetersizliği olduğu yerlerde, ilgili işlemler için, uygun olan yekpare bir aydınlatma ile teçhiz edilmelidirler. Makinalar bir rahatsızlığa neden olabilecek hiçbir gölgelik bir alan, rahatsızlık yaratıcı göz kamaşması ve aydınlatma nedeniyle hareketli parçalarda tehlikeli bir şiddetli flaşör etkisi olmayacak şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidirler. Sık muayene ve ayarlama gerektiren iç parçalar ve bakım alanları uygun aydınlatmayla donatılmalıdır.
1.1.5- Makinaların taşımalarını kolaylaştıracak biçimde tasarımlanması
Makinalar ve her bir aksam parçası aşağıdaki şekilde olmalıdır:
– Güvenli bir şekilde taşınabilmeli ve nakledilebilmeli,
– Güvenli ve hasarsız bir şekilde stoklanacak şekilde paketlenmeli veya tasarlanmalı.
Makinaların ve/veya aksam parçalarının nakliyesi sırasında, makinaların ve/veya aksam parçalarının talimatlara uygun olarak taşındıkları sürece, kararsızlıktan kaynaklanan hiçbir ani hareket ve tehlike olasılığı olmamalıdır.
Makinaların ve/veya çeşitli aksam parçalarının ağırlık, boyut veya biçimi, el ile hareket ettirilmesini engellediği durumda makinalar ve/veya aksam parçaları aşağıdaki şekilde olmalıdır:
– Kaldırma düzeni için ataşmanlara sahip olmalı veya
– Bu tür ataşmanlar takılabilecek şekilde tasarımlanmalı veya
– Standart kaldırma düzeninin kolayca bağlanabileceği bir şekilde olmalı.
Makinaların veya aksam parçalarının el ile taşınması gerektiği durumlarda, bunlar aşağıdaki şekilde olmalıdır:
– Kolaylıkla taşınabilir olmalı veya
– Güvenli bir şekilde kaldırılıp taşınabilecek şekilde teçhiz edilmeli.
Tehlikeli olabilecek takımlar ve/veya makina parçaları için, hafif olsalar bile, taşınması için özel
düzenekler yapılmalıdır.
1.1.6- Ergonomi
Amaçlanan kullanım şartları altında, operatörün karşı karşıya kaldığı rahatsızlık, yorgunluk ve fiziksel ve psikolojik stres, aşağıdaki ergonomi ilkeleri göz önünde bulundurularak olabildiğince asgariye indirilmelidir:
– Operatörün fiziksel ölçüleri, kuvveti ve dayanma gücü değişebilirliklerine imkân vermesi,
– Operatörün uzuvlarının hareket için yeterli yerin sağlanması,
– Makina için belirlenen çalışma aralığından kaçınılması,
– Uzun süre dikkati gerektiren izlemelerden kaçınılması,
– İnsan/makina arayüzünün operatörün öngörülebilir karakteristiklerine uyarlanması.
1.1.7- Çalışma konumları
Çalışma konumu egzoz gazları ve/veya oksijen yetersizliğinin sebep olacağı herhangi bir riski önleyecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir. Makinanın, operatörün sağlık ve güvenliği için risk oluşturan tehlikeli bir ortamda kullanımı amaçlanıyor ise veya makinanın kendisi tehlikeli bir ortam yaratıyor ise, operatörün iyi çalışma şartlarına sahip olması ve öngörülebilir tehlikelerden korunması için yeterli olan tedbirler alınmalıdır.
Uygun olduğunda, çalışma konumuna yukarıdaki şartları karşılayacak şekilde tasarımlanmış, inşa edilmiş veya teçhiz edilmiş uygun bir kabin takılmalıdır. Çıkış hızlı bir tahliyeye imkân tanımalıdır. Bunun yanında, uygulanabilir olduğunda, alışılagelmiş çıkışlardan farklı bir yönde, bir acil çıkış sağlanmalıdır.
1.1.8- Oturma yerleri
Uygun olduğunda ve çalışma koşullarının elverdiği durumlarda, makinanın ayrılmaz bir parçasını oluşturan çalışma yerleri koltuklar yerleştirilecek şekilde tasarımlanmalıdır. Operatörün çalışma sırasında oturması amaçlanıyor ve çalışma konumu makinanın ayrılmaz bir parçası ise, makinaya koltuk takılmalıdır.
Koltuk operatöre kararlı bir konum sağlayacak şekilde yerleştirilmelidir. Bunun yanında, koltuğun kumanda aygıtlarına olan mesafesi operatöre göre ayarlanabilir olmalıdır. Makina titreşimlere maruz kalıyor ise, koltuk operatöre makul bir derecede mümkün olan en düşük düzeyde titreşim iletilecek şekilde tasarımlanıp imal edilmelidir. Koltuğun bağlantı elemanları maruz kalabileceği bütün gerilmelere dayanmalıdır. Operatörün ayakları altında zemin olmadığı durumlarda, kaymaya dayanıklı malzemeden yapılmış ayak dayamaları sağlanmalıdır.
1.2- Kumanda sistemleri
1.2.1-Kumanda sistemlerinin güvenliği ve güvenilirliği
Kumanda sistemleri tehlike oluşturacak durumların oluşumunu önleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidirler. Her şeyden önce bunlar aşağıdaki şekilde tasarımlanıp imal edilmelidir:
– Tasarlandıkları çalışma gerilimlerine ve dış etkilere dayanabilme,
– Kumanda sisteminin donanımında veya yazılımında meydana gelen bir arızanın tehlikeli durumlara yol açmaması,
– Kumanda sisteminin mantık (lojik) devrelerinde meydana gelen hataların tehlikeli durumlara yol açmaması,
– Çalışma sırasında makulen öngörülebilen insan hatalarının tehlikeli durumlara yol açmaması.
Aşağıdaki hususlara özel önem verilmelidir:
– Makina beklenmedik şekilde çalışmaya başlamamalı,
– Makina parametreleri, değişikliklerin tehlikeli durumlara yol açması durumunda, kontrolsüz bir şekilde değişmemeli,
– Durdurma komutu verildiğinde, makinanın durdurulmasına engellenmemeli,
– Makinanın hiçbir hareketli parçası veya makina tarafından tutulan parça düşmemeli veya yerinden çıkmamalı,
– Hareketli parçaların otomatik veya manüel olarak durdurulmaları ne olursa olsun engellenmemeli,
– Koruyucu tertibatlar tamamıyla etkin olmalı veya bir durdurma komutu vermeli,
– Kumanda sistemlerinin güvenlikle ilgili parçaları makinaların veya kısmen tamamlanmış makinaların bir alt grubunun bütününe tutarlı bir şekilde uygulanmalı.
– Kablosuz kumandada, iletişim kaybı dahil olmak üzere, doğru kumanda sinyalleri alınmadığında otomatik bir durdurma sistemi devreye girmelidir.
1.2.2- Kumanda tertibatları
Kumanda tertibatları aşağıdaki esaslar dahilinde olmalıdır:
– Uygun yerlerde resimli gösterimler kullanılarak açıkça ve görünür ve tanınabilir olmalı,
– Tereddüde mahal vermeden veya zaman kaybına ve belirsizliğe yol açmadan güvenli bir şekilde çalıştırılacak şekilde konumlandırılmalı,
– Kumanda tertibatının hareketi ile etkisi tutarlı olacak şekilde tasarımlanmalı,
– Acil durdurma veya uzaktan kumandalı programlama cihazı (teach pendant) gibi bazı kumanda tertibatlarının gerekli olduğu durumlar haricinde, tehlike alanları dışına yerleştirilmeli,
– Kumanda tertibatlarının çalışması ilave risk oluşturmayacak şekilde konumlandırılmalı,
– Bir tehlike söz konusu olduğunda, istenen hareketin sadece maksatlı bir eylem ile başarılabileceği şekilde tasarımlanmalı veya korunmalı,
– Öngörülebilir kuvvetlere dayanacak şekilde yapılmalı; kayda değer kuvvetlere maruz olma eğilimindeki acil durdurma tertibatlarına özel önem gösterilmelidir.
Bir kumanda teçhizatının birkaç farklı fonksiyonu yerine getirmek için tasarımlandığı ve imal edildiği durumda, yani bire bir karşılıklılığın olmadığı durumlarda, yapılacak faaliyet açıkça gösterilmeli ve gerekli olduğunda onaylamaya tabi olmalıdır.
Kumanda teçhizatları, ergonomi prensipleri göz önünde bulundurularak, yerleşim planları, gezintileri ve çalışmaya dirençleri yapılacak eylem ile uyumlu olacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Makinalara güvenli çalışmanın gerektirdiği şekilde göstergeler takılmalıdır. Operatör bunları kumanda konumundan okuyabilmelidir.
Her bir kumanda konumunda, operatör hiç kimsenin tehlike alanında olmadığından emin olmalı veya kumanda sistemi bir kişinin tehlike alanında bulunması durumunda çalışmanın başlamasını önleyecek şekilde tasarlanmış ve imal edilmiş olmalıdır. Operatör kumanda konumundan bunları okuyabilir olmalıdır. Operatör, her bir konumundan, tehlike alanlarına hiç kimsenin bulunmamasını sağlamalıdır veya kumanda sistemi tehlike alanına bir kişinin girmesini engelleyecek şekilde tasarımlamalı ve imal edilmelidir.
Bu ihtimallerin hiçbirisi uygulanabilir değilse, makina çalışmaya başlamadan önce, bir sesli ve/veya görsel uyarı sinyali verilmelidir.
Maruz kalan kişiler tehlike bölgesinden ayrılmaya veya makinanın harekete geçmesini engellemeye yetecek kadar zamana sahip olmalıdır.
Gerekli ise, makinaların sadece bir veya daha fazla önceden belirlenmiş alanlara veya bölgelere yerleştirilmiş kumanda konumlarından kumanda edilebileceği araçlar sağlanmalıdır.
Birden fazla kumanda komunun olduğu durumlarda, kumanda sistemi durdurma kumandaları ve acil durdurmalar hariç olmak üzere, bunlardan birinin kullanımının diğerlerinin kullanımını önleyeceği şekilde tasarımlanmalıdır.
Makinaların iki veya daha fazla çalışma konumuna sahip olduğu durumda, her bir konumda operatörlerin birbirlerini engellemeyeceği veya tehlikeli bir duruma sokmayacağı şekilde, gerekli olan bütün kumanda tertibatları bulunmalıdır.
1.2.3- Çalıştırma
Makinaları sadece bu amaçla sağlanmış olan bir kumanda teçhizatının, bilinçli bir eylem ile devreye sokulması halinde çalıştırmak mümkün olmalıdır.
Aynı gereklilik aşağıdaki durumlarda da geçerlidir:
– Makinanın, hangi nedenle olursa olsun, duruştan sonra yeniden çalıştırıldığında,
– Çalışma koşullarında önemli bir değişiklik yapıldığında.
Bununla birlikte, makinaların yeniden çalıştırılması veya çalışma koşullarındaki bir değişiklik, bu amaçla temin edilmiş kumanda teçhizatından başka bir teçhizatın, bunun tehlikeli bir duruma yol açmaması koşulu ile bilinçli olarak devreye sokulması ile yapılabilir.
Otomatik modda çalışan makinalar için, makinaların çalıştırılması, bir duruşu takiben yeniden çalıştırılması veya çalışma koşullarındaki herhangi bir değişiklik, bu durumun tehlikeli bir duruma yol açmaması koşulu ile müdahale olmaksızın mümkün olabilmelidir.
Makinaların birkaç çalıştırma kumanda teçhizatının olması ve bu nedenle operatörlerin birbirlerini tehlikeye atabilecekleri durumunda, bu riski ortadan kaldıracak ilave teçhizatlar takılmalıdır. Güvenlik gereği ile çalıştırma ve/veya durdurmanın belirli bir sıra izleyerek yapılması gerekiyorsa, bu operasyonların doğru bir sırada yapılmasını güvenceye alacak teçhizatlar bulunmalıdır.
1.2.4 Durdurma
1.2.4.1 Normal durdurma
Makinalara, makinanın tamamen güvenli bir şekilde durdurabilecek bir kumanda teçhizatı takılmalıdır.Her bir çalışma istasyonuna, mevcut olan tehlikelere bağlı olarak, makinaların fonksiyonlarının tamamını veya bir kısmını durduracak bir kumanda teçhizatı takılmalıdır, böylece makina güvenli duruma getirilir.
Makinaların durdurma kumandası, başlatma kumandalarına önceliğe sahip olmalıdır.Makinalar veya bunların tehlikeli işlevleri bir kez durdurulduğunda ilgili harekete geçiricilere giden enerji beslemesi kesilmelidir.
1.2.4.2 Operasyonel durdurma
Çalışma nedenlerinden dolayı harekete geçiricilere giden enerjiyi kesmeyen bir durdurma kumandası gerekli olduğunda, durdurma durumu izlenmeli ve sürdürülmelidir.
1.2.4.3 Acil durum durdurması
Makinalara, fiili veya olası bir tehlikenin bertaraf edilmesi için, bir veya daha fazla acil durum durdurma tertibatı takılmalıdır.
Aşağıdaki istisnalar geçerlidir:
– Duruş süresini azaltmayacağı için veya alınacak riskle baş edecek özel tedbirlere imkân
vermeyeceğinden dolayı, riski azaltmayacak acil durum durdurma teçhizatlı makinalar,
– Taşınabilir elde tutulan ve/veya el ile yönlendirilen makinalar.
Bu tertibat aşağıdaki özelliklere haiz olmalıdır:
– Açıkça tanınabilen, açıkça görülebilen ve çabucak ulaşılabilen kumanda tertibatlarına sahip olmalı,
– İlave bir risk oluşturmaksızın, tehlikeli işlemleri mümkün olan en çabuk bir şekilde durdurmalı,
– Gerekli durumlarda, belirli koruyucu tertibatları hareketlerini tetiklemeli veya tetiklenmesini
sağlamalıdır.Bir durdurma komutunu takiben acil durum durdurma teçhizatının aktif konumu sona erdiğinde, bu komut acil durum durdurma tertibatının devrede olmasını, bu işlem özel olarak geçersiz kılınana kadar, sürekli kılınmalıdır; bir durdurma komutunu tetiklemeksizin tertibatın devreye girmesi mümkün olmamalıdır; tertibatın devreden çıkarılması sadece uygun bir işlem ile mümkün olmalı ve tertibatın devreden çıkartılması makinayı yeniden çalıştırmamalı, ancak yeniden çalıştırmaya izin vermelidir.
Acil durum durdurma işlevi çalışma moduna bağlı olmaksızın, her zaman mevcut ve çalışır durumda olmalıdır.
Acil durum durdurma tertibatları diğer koruyucu tedbirler için bir destekleyici unsurdur ve bu tedbirlerin yerini almaz.
1.2.4.4 Makinaların montajı
Makina veya birlikte çalışmak üzere tasarımlanmış makina parçalarında, acil durum durdurma tertibatları dahil olmak üzere, durdurma kumandaları sadece makinayı değil, aynı zamanda, çalışmaya devam etmesi tehlikeli olacaksa ilgili bütün donanımı durdurabilecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.
1.2.5 Kumanda veya çalışma modunun seçimi
Seçilen çalışma veya kumanda modu, acil durum durdurma hariç tutulmak üzere, diğer bütün çalışma veya kumanda modlarını geçersiz kılmalıdır. Makina farklı koruyucu tedbirleri ve/veya çalışma işlemlerini gerektiren çeşitli kumanda veya çalışma modlarında kullanılmasına imkân verecek şekilde tasarımlanmış ve imal edilmişse, makinaya her bir konumda kilitlenebilecek olan bir mod seçici takılmalıdır.Seçici her bir konumu açık bir şekilde ayırt edilebilir olmalı ve tekli bir çalışma ve kumanda moduna karşılık gelmeldir. Seçici, makinaların belirli işlevlerinin kullanımını belirli operatör kategorilerine sınırlayan başka bir seçme modu ile değiştirilebilir.Belirli çalışmalar için, makinanın bir mahfazanın devreden çıkarılması veya sökülmesi ve/veya bir koruyucu tertibatın devre dışı olması gerekiyor ise, kumanda veya çalışma modu seçicisi eş zamanlı olarak aşağıdaki esaslar dahilinde çalışmalıdır:
– Bütün diğer kumanda veya çalışma modlarını devreden çıkarmalı,
– Tehlikeli işlevlerin sadece sürekli eylem gerektiren kumanda tertibatları ile çalışmasına izin vermeli,
– Bağlantılı çalışma sırasında gelen tehlikeleri önlerken, tehlikeli işlevleri sadece azaltılmış risk
koşullarında çalışmasına izin vermeli,
– Makina üzerindeki algılayıcılarla isteyerek veya istem dışı hareket ile tehlikeli işlevlerinin her türlü çalışmasının önlenmelidir.
Bu dört koşul eş zamanlı olarak yerine getirilemiyorsa, kumanda veya çalışma modu seçicisi güvenli bir müdahale alanı sağlayacak şekilde tasarımlanan ve imal edilen diğer koruyucu tedbirleri devreye sokmalıdır.
İlave olarak, operatör ayarlama noktasından üzerinde çalıştığı parçaların çalışmasını kumanda edebilmelidir.
1.2.6 Güç kaynağı arızası
Makinaları besleyen güç kaynağındaki herhangi bir nedenden dolayı oluşan kesinti veya kesintiden sonra enerjinin yeniden gelmesi ya da beslemedeki dalgalanmalar tehlikeli bir duruma yol açmamalıdır.
Aşağıdaki hususlara özel önem verilmelidir:
– Makinalar beklenmedik bir şekilde çalışmaya başlamamalı,
– Makinaların parametreleri, bu tip bir değişikliği tehlikeli bir duruma yol açabileceği durumunda, kontrolsüz bir şekilde değişmemeli,
– Komut daha önceden verilmiş ise, makinanın durdurulması engellenmemeli,
– Makinanın hiçbir hareketli kısmı veya makina tarafından tutulan parça düşmemeli veya yerinden çıkmamalı,
– Her ne şekilde olursa olsun hareketli parçaların otomatik olarak veya el ile durdurulmaları
engellenmemeli,
– Koruyucu tertibatlar bütünüyle etkin kalmalı veya bir durdurma komutu vermelidir.
1.3 Mekanik tehlikelere karşı koruma
1.3.1 Kararlılık kaybı riski
Makinalar, aksamları ve bağlantıları taşıma, montaj, demontaj ve makinalarla ilgili herhangi diğer eylemlerde devrilmeye, düşmeye veya kontrolsüz hareketlere engel olacak şekilde yeterli kararlılığa sahip olmalıdır.
Makinaların şekilleri veya amaçlanan montaj şekli yeterli bir karalılık sağlamıyorsa, talimatlar belirtilen uygun bağlama araçları sağlanmalı ve göstermelidir.
1.3.2 Çalışma sırasında kırılma riski
Makinaların ve bunların bağlantılarının muhtelif parçaları kullanım sırasında maruz kaldıkları gerilimlere dayanabilmelidir.
Kullanılan malzemelerin dayanıklılığı, imalâtçının veya yetkili temsilcisinin öngördüğü, özellikle de yorulma, yaşlanma, korozyon ve aşınma olguları itibariyle çalışma ortamının yapısına uygun olmalıdır.Talimatlar güvenlik nedenleriyle gerekli olan bakım ve muayenelerin tip ve sıklığını göstermelidir. Uygun durumlarda bunlar aşınmaya maruz olan parçaları ve değiştirilme kriterlerini göstermelidir.
Alınan önlemlere rağmen kırılma veya dağılma riskinin yine de mevcut olması halinde, ilgili parçalar herhangi bir kopuk parçanın içeride kalıp tehlikeli sonuçlara neden olmasını önleyecek şekilde takılmalı, konumlanmalı ve/veya korunmalıdır.
Akışkan taşıyan esnek ve de rijit borular, özellikle bunlardan yüksek basınç altında olanlar, öngörülebilen iç ve dış gerilimlere dayanıklı olmalı ve bir kopma sırasında hiçbir risk oluşturmaması için sıkı bir şekilde bağlanmalı ve/veya korunmalıdır.
İşlenecek malzemelerin alete otomatik olarak beslendiği durumlarda, kişiler için bir risk meydana gelmesini önlemek için aşağıdaki koşullar yerine getirilmelidir:
– İş parçası alet ile temas ettiği zaman, alet normal çalışma koşullarını sağla mış olmalı,
– Alet çalıştırıldığı ve/veya durdurulduğu zaman (isteyerek veya istem dışı), besleme hareketi ile aletin hareketi eş güdümlü olmalıdır.
1.3.3 Düşen veya fırlayan parçalardan kaynaklanan riskler
Düşen veya fırlayan parçalardan kaynaklanan risklere engel olmak için tedbirler alınmalıdır.
1.3.4 Yüzeylerden, kenarlardan veya köşelerden kaynaklanan riskler
Amaçları izin verdiği sürece, makinaların erişilebilir parçaları yaralanmalara sebep olma olasılığı
taşıyabilecek keskin kenar, keskin köşe ve pürüzlü yüzeylere sahip olmamalıdır.
1.3.5 Çok işlevli makinalarla ilgili riskler
İş parçasının her bir işlem arasında manüel olarak çıkartılarak birkaç farklı işlemin yapılması amaçlanan makinalarda (çok işlevli makinalar), makinalar her bir elemanın ayrı ayrı kullanılacak şekilde diğer elemanların kişiler için risk oluşturmasına engel olacak tarzda tasarlanmalı ve imal edilmelidir.
Bu amaçla, korumasız elemanlar ayrı ayrı çalıştırılıp, durdurulabilmelidir.
1.3.6 Çalışma şartlarındaki değişikliklerle ilgili riskler
Makinaların farklı kullanım şartları altında çalıştırıldığı durumlarda, makinalar bu şartların seçimi ve ayarlanmaları güvenli ve güvenilir şekilde yapılabilecek biçimde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
1.3.7 Hareketli parçalarla ilgili riskler
Makinaların hareketli parçaları bir kazaya neden olabilecek temas etme risklerini önleyecek biçimde tasarımlanmalı ve imal edilmeli veya riskin devam ettiği durumlarda, mahfazalar veya koruyucu tertibatlarla teçhiz edilmelidir.
Çalışmaya dahil olan hareketli parçaların yanlışlıkla bloke olmasını önleyecek gerekli bütün tedbirler alınmalıdır. Alınan tedbirlere rağmen bir blokajın meydana gelme olasılığının sürdüğü durumlarda, uygun olduğunda, bu ekipmanın güvenli bir şekilde blokajdan çıkması için gerekli olan özel koruyucu tertibatlar ve takımlar sağlanmalıdır.
Talimatlarda ve mümkün olduğunda, makina üzerindeki bir işaret ile bu özel koruyucu tertibatlar ve bunların nasıl kullanılacağı tanımlanmalıdır.
1.3.8 Hareketli parçalardan kaynaklanan risklere karşı koruma seçimi
Hareketli parçalardan kaynaklanan risklere karşı korunmak için tasarlanmış olan mahfazalar veya koruyucu tertibatlar riskin tipi esas alınarak seçilmelidir. Bu seçimin yapılmasında yardımcı olmak üzere aşağıdaki kılavuz bilgiler kullanılmalıdır:
1.3.8.1 Hareketli aktarma parçaları
Kişilerin hareketli aktarma organlarından kaynaklanan tehlikelere karşı korunması için tasarlanan mahfazalar:
– 1.4.2.1 numaralı paragrafta belirtildiği şekilde sabit bir mahfaza olmalı veya
– 1.4.2.2 numaralı paragrafta belirtildiği şekilde birbirini kilitleyen (ara kilitlemeli) hareketli mahfaza olmalıdır.
Makinalara sıkça erişim öngörülüyor ise, birbirini kilitlemeli hareketli mahfazalar kullanılmalıdır.
1.3.8.2 İşlemde yer alan hareketli parçalar
Kişilerin işleme dahil hareketli parçalardan kaynaklanan tehlikelere karşı korunması amacıyla tasarlanan mahfazalar veya koruyucu tertibatlar:
– 1.4.2.1 numaralı paragrafta belirtildiği şekilde sabit bir mahfaza olmalı veya
– 1.4.2.2 numaralı paragrafta belirtildiği şekilde birbirini kilitleyen hareketli mahfazalar olmalı veya
– 1.4.3 numaralı paragrafta belirtildiği şekilde koruyucu tertibatlar olmalı veya
– Yukarıdakilerin bir bileşimi olmalıdır.
Bununla birlikte, çalışma sırasında operatörün müdahalesini gerektiren işlemler nedeniyle işlem içerisinde doğrudan yer alan bazı hareketli parçaların tamamen erişilemez hale getirilemediği durumlarda, bu tip parçalara aşağıdakiler takılmalıdır:
– Çalışmada kullanılmayan parçaların yer aldığı bölümlere erişimi engelleyen sabit mahfazalar veya birbirini kilitleyen hareketli mahfazalar ve
– 1.4.2.3’te numaralı paragrafta belirtildiği şekilde erişimin gerekli olduğu yerlerde, hareketli parçaların yer aldığı bölgelere erişimi kısıtlayan ayarlanabilen mahfazalar.
1.3.9 Kontrol dışı hareketlerle ilgili riskler
Makinaların bir parçası durdurulduğunda, kumanda tertibatlarındaki bir işlem dışında herhangi bir sebeple durma konumundan kayma engellenmeli veya bu durum bir tehlike oluşturmamalıdır.
1.4 Mafhazaların ve koruma tertibatlarının karakteristikleri
1.4.1 Genel kurallar
Mahfazalar ve koruyucu tertibatlar aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
– Sağlam bir yapıda olmalı,
– Yerlerine sağlam bir şekilde sabitlenmeli,
– İlave herhangi bir tehlikeye ortaya çıkarmamalı,
– Kolayca devreden çıkarılmamalı veya kolayca by-pass edilememeli,
– Tehlike bölgesinden yeterli uzaklığa yerleştirilmeli,
– Üretim işlemin izlenmesini asgari engel olmalı ve
– Çalışmanın yapılması gereken alana özellikle erişimi kısıtlayarak, mümkünse mahfazanın çıkarılmasına veya koruyucu tertibatın devreden çıkarılmasına gerek kalmaksızın, aletlerin takılmasına ve/veya değiştirilmesine ve bakım amaçlarıyla gerekli çalışmanın yapılmasına imkân vermeli.
İlave olarak, mümkün olan durumlarda, mahfazalar malzeme ve nesnelerin fırlam asına veya düşmesine karşı ve makinalardan kaynaklanan emisyonlara karşı koruma sağlamalıdır.
1.4.2 Mahfazalar için özel kurallar
1.4.2.1 Sabit mahfazalar
Sabit mahfazalar sadece aletlerle açılabilen veya sökülebilen sistemlerle takılmalıdır.
Bunların bağlama sistemleri, mahfazalar veya koruyucular söküldüğünde makinalara bağlı kalmalıdır.
Mümkün olduğu durumlarda, bağlantıları olmaksızın mahfazalar yerinde kalamamalıdır.
1.4.2.2 Ara kilitlemeli hareketli mahfazalar
Birbirini kilitleyen hareketli mahfazalar aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
– Mümkün olduğunca, kilitli olmadıklarında makinalara tespit edilmiş halde kalmalı,
– Yalnızca bilinçli bir eylemle ayarlanabilecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.
Birbirini kilitleyen hareketli mahfazalar aşağıdakileri sağlayan bir birbirini kilitleyen tertibatla irtibatlı olmalıdır:
– Kapanana kadar makinaların tehlikeli işlevlerinin harekete geçmesini önleyen ve
– Kapanmaları durumunda bir durdurma komutu veren birbirini kilitlemeyen tertibatla birlikte çalışmalıdır.
Operatörün, makinanın tehlikeli işlevinden doğan riskin ortadan kaldırılmasından önce, tehlike bölgesine erişiminin mümkün olduğu durumlarda, hareketli mahfazalar aşağıdakini sağlayan bir birbirini kilitleme tertibata ilave olarak bir mahfaza kilitleme tertibatına sahip olmalıdır:
– Mahfaza kapanana ve kilitlenene kadar tehlikeli makina işlevlerinin harekete geçmesini önlemeli ve
– Makinanın tehlikeli işlevinden kaynaklanan yaralanma riski ortadan kaldırılana kadar, mahfaza kapalı ve kilitli olmalıdır.
Birbirini kilitleyen hareketli mahfazalar, makinanın aksamlarından birinin olmaması veya arızalanması halinde, makinanın tehlikeli işlevlerinin çalışmasını önleyecek veya bu işlevleri durduracak şekilde tasarımlanmadır.
1.4.2.3 Erişimi kısıtlayan ayarlanabilen mahfazalar
Çalışma için kesinlikle olarak gerekli olan hareketli parçalar bölgesine erişimi kısıtlayan ayarlanabilen mahfazalar aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
– Yapılan işin türüne göre manuel veya otomatik olarak ayarlanabilir olmalı ve
– Alet kullanmaya gerek olmadan kolayca ayarlanabilir olmalıdır.
1.4.3 Koruyucu tertibatlarla ilgili özel kurallar
Koruyucu tertibatlar kumanda sistemine aşağıdaki hususlar dahilinde tasarlanması ve dahil edilmelidir:
– Hareketli parçalar operatörün erişim mesafesi içerisinde iken çalışmaya başlamamalı,
– Parçalar hareket halinde iken kişiler bunlara erişememeli ve
– Bunların aksamlarından birisinin olmaması veya arızalanması durumunda hareketli parçaların çalışmaya
başlamasını önlemeli veya bunları durdurmalıdır.Koruyucu tertibatlar yalnızca bilinçli bir eylem ile ayarlanabilmelidir.
1.5 Diğer tehlikelerden kaynaklanan riskler
1.5.1 Elektrik beslemesi
Makinanın bir elektrik beslemesine sahip olduğu durumda, makina elektrikten kaynaklanan bütün tehlikeler önlenecek veya önlenebilecek şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli ve teçhiz edilmelidir.
Belirli Gerilim Sınırları Dahilinde Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Elektrikli Teçhizat İle İlgili
Yönetmelikte (2006/95/AT) yer alan güvenlik hedefleri makinalara uygulanmalıdır.
Bununla birlikte, makinaların elektrikten kaynaklanan tehlikeler itibariyle uygunluk değerlendirmesi ve piyasaya arz edilmesi ve/veya hizmete sunulması ile ilgi yükümlülükler yalnızca bu Yönetmelikle düzenlenir.
1.5.2 Statik elektrik
Makinalar potansiyel olarak tehlike taşıyan elektrostatik yüklerin birikimini önleyecek ya da sınırlayacak şekilde tasarlanmalı ve imal edilmeli ve/veya bir boşaltma sistemi ile teçhiz edilmelidir.
1.5.3 Elektrik dışındaki enerji beslemesi
Makinalar elektrik dışında başka bir kaynaktan beslendiklerinde, bu enerji kaynağı ile bağlantılı bütün potansiyel riskler önlenecek şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli ve teçhiz edilmelidirler.
1.5.4 Bağlantı hataları
Risk kaynağı olabilecek belirli parçaları takarken veya tekrar takarken meydana gelebilecek hatalar bu parçaların tasarım veya imalâtında ortadan kaldırılmalı veya bu başarılamıyor ise, parçanın üzerinde ve/veya mahfazası üzerinde bu konuda bilgi verilmelidir. Aynı bilgi hareketli parçalar üzerinde ve/veya hareketin yönünün riski önlemek için bilinmesi ihtiyacı olduğunda bunların mahfazaları üzerinde gösterilmelidir.Gerekli olduğunda, talimatlarda bu riskler hakkında daha fazla bilgi verilmelidir.Hatalı bir bağlantının bir risk kaynağı olabileceği durumlarda, hatalı bağlantılar tasarım aşamasında ortadan kaldırılmalı veya bu yapılamıyorsa bağlanacak parçanın üzerinde ve uygun olduğunda bağlantı vasıtaları üzerinde bilgi verilmelidir.
1.5.5 Uç sıcaklıklar
Çok yüksek ya da çok düşük sıcaklıktaki makina parçalarına veya malzemelerine temastan veya bunların yakınında olmaktan kaynaklanan yaralanma riskini ortadan kaldıracak önlemler alınmalıdır. Makinadan çıkan sıcak veya çok soğuk malzemelerin oluşturacağı riskler karşı sakınma veya korunma sağlayacak olan gerekli önlemler alınmalıdır.
1.5.6 Yangın
Makinalar, makinanın kendisinin veya makinanın kullandığı veya ürettiği gaz, akışkan, toz, buhar veya başka herhangi bir maddenin neden olabileceği herhangi bir yangın ya da aşırı ısınma riskine engel olacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
1.5.7 Patlama
Makinalar, makinanın kendisinin ya da makinanın kullandığı veya ürettiği akışkan, gaz, toz, buhar veya başka herhangi bir maddenin neden olabileceği herhangi bir patlama riskine engel olacak şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.
Makinalar, muhtemel bir patlayıcı ortamda kullanımından kaynaklanan bir patlama riski söz konusu olduğunda, 30/12/2006 tarihli ve 26392 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler İle İlgili Yönetmelik (94/9/AT) hükümlerine uygun olmalıdır.
1.5.8 Gürültü
Makinalar, havada yayılan gürültü emisyonunun neden olacağı riskleri en düşük seviyeye indirilecek şekilde, teknik ilerleme ve gürültüyü özellikle kaynağında azaltma yollarının varlığı dikkate alınarak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
Gürültü emisyon düzeyi, benzer makinalara ait karşılaştırmalı emisyon verileri ile ilişkili olarak değerlendirilebilir.
1.5.9 Titreşimler
Makinalar, makinanın kendisinden kaynaklanan riskler en düşük seviyeye indirilecek şekilde, teknik ilerleme ve titreşimi özellikle kaynağında azaltma yollarının varlığı dikkate alınarak tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
Titreşim emisyon düzeyi, benzer makinalara ait karşılaştırmalı emisyon verileri ile ilişkili olarak değerlendirilebilir.
1.5.10 Işıma (radyasyon)
Makinalardan kaynaklanan istenmeyen ışıma emisyonları ortadan kaldırılmalı veya kişiler üzerinde olumsuz bir etki oluşturmayacak düzeylere düşürülmelidir.
Herhangi bir işlevsel iyonize radyasyon emisyonu ayarlama, çalışma ve temizlik sırasında makinaların doğru bir şekilde çalışabilmesi için yeterli en düşük düzeyle sınırlanmalıdır. Bir riskin mevcut olması durumunda, gerekli koruyucu önlemler alınmalıdır.
Ayarlama, çalışma ve temizlik sırasında herhangi bir işlevsel iyonize olmayan radyasyon emisyonları, kişiler üzerinde olumsuz bir etkisi olmayacak seviyelerle sınırlanmalıdır.
1.5.11 Harici ışıma (radyasyon)
Makinalar, harici ışıma makinanın çalışmasına müdahale etmeyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
1.5.12 Lazer ışıması (radyasyonu)
Lazer teçhizatının kullanıldığı durumlarda, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
– Makinaların üzerindeki lazer teçhizatı herhangi bir şekilde istenmeyen ışımayı önleyecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmeli,
– Makinaların üzerindeki lazer teçhizatı, etkin ışıma, yansıma ya da yayılmadan kaynaklanan ışıma ve ikincil ışıma sağlığa zarar vermeyecek şekilde korunmalı,
– Makinaların üzerindeki lazer teçhizatının ayarlanması veya gözlemlenmesi için kullanılan optik teçhizat lazer ışıması tarafından bir sağlık riski oluşturmayacak şekilde olmalıdır.
1.5.13 Tehlikeli malzeme ve madde emisyonları
Makinalar, ürettikleri tehlikeli malzemelerin ve maddelerin soluma, yutma, deriyle, gözle ve mukoza tabakasıyla temasına ve deriye nüfuz etme risklerine engel olunacak şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
Bu tip bir tehlike ortadan kaldırılamadığında, makinalar zararlı malzemelerin ve maddelerin kapalı olarak muhafaza edilebileceği, tahliye edilebileceği, su spreyi ile dağıtılabileceği, filtre edilebileceği veya başka eşit derecedeki etkili yöntemlerin kullanabileceği şekilde teçhiz edilmelidir.
Makinanın normal çalışması sırasında, işlemin tamamen kapalı olamayacağı durumlarda, muhafaza ve/veya tahliye eden tertibatlar azami etki yaratacak şekilde yerleştirilmelidir.
1.5.14 Makinada mahsur kalma riski
Makinalar, kişilerin içerisinde mahsur kalmasını önleyecek, bu mümkün değilse, yardım çağırabileceği vasıtalara sahip olacak şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli veya teçhiz edilmelidir.
1.5.15 Kayma, sendeleme veya düşme riski
Kişilerin üzerinde durup hareket etmesi gereken makinaların parçaları insanların bu parçalar üzerine veya üzerinden kaymasını, sendelemesini veya düşmesini önleyecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.Uygun olduğunda, bu parçalara, kullanıcılara yönelik olarak tutunup kararlı bir şekilde durabilmelerine imkân tanıyan tutamaklar takılmalıdır.
1.5.16 Yıldırım
Kullanılırken yıldırım etkisine karşı koruma ihtiyacı olan makinalara meydana gelen elektrik yükünün toprağa iletimini sağlayabilecek bir iletim sistemi takılmalıdır.
1.6 Bakım
1.6.1 Makinaların bakımı
Ayar ve bakım noktaları tehlike bölgelerinin dışına yerleştirilmiş olmalıdır. Ayar, bakım, onarım, temizlik ve servis işlemleri, makina duruyorken yapılabilmelidir.Teknik nedenlerle yukarı şartlardan birini ya da daha fazlasını yerine getirmek mümkün olamıyorsa, bu işlemlerin güvenli bir şekilde yapılabilmesi için tedbirler alınmalıdır (1.2.5 numaralı paragrafa bakılmalıdır).Otomatik makinalarda ve gerektiğinde diğer makinalarda, arıza teşhis cihazı takılması için bir bağlantı
tertibatı bulunmalıdır.Sıkça değiştirilmesi gereken otomatik makina aksamları kolay ve güvenli bir şekilde sökülüp takılabilmelidir. Bu aksamlara erişim, belirtilen bir çalışma yöntemine uygun olarak, bu görevlerin gerekli teknik araçlarla yapılabilmesine imkân tanımalıdır.
1.6.2 Çalışma konumlarına ve servis noktalarına erişim
Makinalar, makinaların çalışması, ayarlaması ve bakımı esnasında müdahalenin gerekli olan bütün alanlarına güvenli bir şekilde erişimine imkân verecek şekilde tasarlanmalı ve imal edilmelidir.
1.6.3 Enerji kaynaklarının yalıtılması
Makinalar, bütün enerji kaynaklarından yalıtımı sağlanacak şekilde teçhiz edilmelidir. Bu tür yalıtıcılar (izolatörler) açık bir şekilde tanımlanmalıdır. Yeniden bağlantı kişiler üzerinde bir tehlike oluşturacaksa, bunlar kilitlenebilir tarzda olmalıdırlar.
Yalıtıcılar, operatörün erişebildiği herhangi bir noktadan, enerjinin hala kesik olduğunu kontrol etme imkânı bulunmaması durumunda da kilitlenebilmelidir.
Bir elektrik kaynağına fişle takılabilen makinalar için, operatörün erişebildiği her noktada elektrik fişinin prizden çekili olduğunu kontrol edebilmesi koşuluyla, fişin prizden çekilmesi yeterlidir.
Enerji kesildikten sonra, makinaların devrelerinde normal olarak kalan veya depolanan enerji, kişilere risk oluşturmayacak şekilde yok edilebilmelidir.
Önceki fıkralarda belirtilen şarta bir istisna olarak, örneğin, parçaları tutmak, bilgiyi korumak, iç kısmın aydınlatılması gibi nedenlerle bazı devreler enerji kaynağına bağlı kalabilir. Bu durumda, operatörün güvenliğini sağlamaya yönelik özel önlemler alınmalıdır.
1.6.4 Operatörün müdahalesi
Makinalar, operatörün müdahalesine ihtiyaç sınırlı olacak şekilde tasarımlanmalı, imal edilmeli ve teçhiz edilmelidir. Operatörün müdahalesi kaçınılmazsa, bu müdahaleler kolayca ve güvenli bir şekilde yapılabilmelidir.
1.6.5 Dahili parçaların temizlenmesi
Makinalar, tehlikeli madde ya da preparat ihtiva etmiş dahili parçalar içeri girmeden temizlenebilecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir; blokajın kaldırılması gerekli olduğunda bu işlem de dışarıdan yapılabilmelidir. Makinanın içine girmek kaçınılmaz ie, makina, temizlik işlemi güvenli bir biçimde yapılabilecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir.
1.7 Bilgilendirme
1.7.1 Makina üzerindeki bilgi ve uyarılar
Makinalar üzerinde yer alan bilgi ve uyarılar tercihen hâlihazırda kolayca anlaşılabilen sembol veya şemalardan oluşmalıdır. Herhangi bir yazılı veya sözel bilgi ve uyarılar Türkçe hazırlanmalıdır.
1.7.1.1 Bilgilendirme ve bilgilendirme tertibatları
Makinanın kumandası ile ilgili ihtiyaç duyulan bilgiler belirsizliğe yer vermeyecek şekilde ve kolay anlaşılan bir şekilde sağlanmalıdır. Bunlar operatörü aşırı yoracak derecede fazla olmamalıdır.
Görüntülü ekranlar veya makina ile operatör arasındaki diğer interaktif iletişim araçları kolayca anlaşılabilmeli ve kullanımı kolay olmalıdır.
1.7.1.2 Uyarı tertibatları
Makinaların denetimsiz bir şekilde çalışırken meydana gelebilecek bir hata sonucunda kişilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği durumlarda, makinalar uyarı olarak uygun bir ses veya ışık sinyali verecek şekilde teçhiz edilmelidir.
Makinalar uyarı tertibatları ile teçhiz edilmesi durumunda, bu tertibatlar belirgin olmalı ve kolayca algılanabilmelidir. Operatör, her zaman bu tür uyarı tertibatların çalışmasını kontrol edecek imkânlara sahip olmalıdır.
Renkler ve güvenlik sinyalleri ile ilgili yönetmeliklerin şartlarına uyulmalıdır.
1.7.2 Giderilemeyen risklerle ilgili uyarılar
Yapısal güvenli tasarım tedbirlerine, uygulanan koruyucu ve tamamlayıcı koruma tedbirlerine rağmen risklerin giderilemediği durumlarda, uyarı tertibatları dahil olmak üzere, gerekli uyarılar sağlanmalıdır.
1.7.3 Makinaların işaretlenmesi
Bütün makinalar, aşağıdaki asgari özellikler göz önünde tutularak, görünür, okunur ve silinemez bir şekilde işaretlenmelidir:
– İmalatçının ve ilgili olduğunda, yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi,
– Makinanın tanımı,
– CE İşaretlemesi (Ek III)
– Seri veya tip tanımlaması,
– Varsa seri numarası,
– İmalat yılı, yani imalât işleminin tamamlandığı yıl.
Makinaya CE işareti iliştirilirken tarih öne veya ileriye alınamaz.
Bunun yanı sıra, muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar buna göre işaretlenmelidir.
Makinalar, tipi ve güvenli kullanım için esas olan bütün bilgileri de taşımalıdır. Bu tip bilgiler 1.7.1 numaralı paragrafta verilen kurallarda ele alınmıştır. Makina parçalarının kaldırma ekipmanı ile kullanılarak işlem görmesi halinde, bunların kütlesi okunur, silinmez ve belirgin olarak gösterilmelidir.
1.7.4 Talimatlar
Bütün makinalarda, Türkçe hazırlanmış talimatlar bulunmalıdır.
Makinaların beraberinde yer alan talimatlar ya ‘Orijinal talimatlar’ olmalı ya da orijinal talimatların Türkçe olmaması halinde ‘Orijinal talimatların tercümesi’ olmalıdır, bu durumda orijinal talimatlar da çevirileri ile birlikte verilmelidir.
İstisna olarak, imalâtçı veya yetkili temsilcisi tarafından görevl endirilen uzman personelin kullanımı amacıyla hazırlanan bakım talimatları Türkçenin yanı sıra uzman personelin anlayabileceği Topluluk dilinde verilebilir.
Talimatlar aşağıda düzenlenen ilkeler doğrultusunda hazırlanmalıdır.
1.7.4.1 Talimatların hazırlanması ile ilgili genel ilkeler
(a) Talimatlar Türkçe hazırlanmalı, orijinal talimatların başka bir dilde olması halinde beraberinde Türkçeye çevirisi yer almalıdır. İmalatçı veya yetkili temsilcisi tarafından doğrulanan dil versiyonu/versiyonları üzerinde ‘Orijinal talimatlar’ ibaresi görülmelidir.
(b) Makinaların kullanılacağı ülkenin resmi dili/dillerinde ‘Orijinal talimatların’ bulunmadığı durumlarda, imalâtçı veya yetkili temsilcisi veya bu makinayı getiren kişi tarafından söz konusu bölgedeki geçerli dil e çeviri sağlanmalıdır. Çeviri ‘Orijinal talimatların çevirisi’ ibaresini taşımalıdır.
(c) Talimatların içeriği yalnızca makinaların amaçlanan kullanımlarını değil aynı zamanda makul bir şekilde öngörülebilen olası yanlış kullanımlarını da içermelidir.
(d) Profesyonel olmayan operatörler tarafından kullanılması düşünülen makinalar için, kullanım talimatlarının yazılması ve düzenlenmesinde bu tür operatörlerden makul olarak beklenebilecek genel eğitim seviyeleri ve yargıda bulunabilme düzeyleri de göz önünde bulundurulmalıdır.
1.7.4.2 Talimatların içeriği
Her bir kullanıcı el kitabı, ilgili olduğu şekilde, en azından aşağıdaki bilgileri içermelidir:
(a) İmalatçı ve yetkili temsilcisinin adı ve tam adresi,
(b) Seri numarası hariç olmak üzere, makina üzerinde işaretlenmiş halde makinanın tanımı (1.7.3 numaralı paragraf),
(c) AT Uygunluk Beyanı veya AT Uygunluk Beyanı içeriğini gösteren makinanın özelliklerini veren ve seri numarası ve imzanın bulunmasının gerekli olmadığı bir belge,
(d) Makinanın genel tarifi,
(e) Makinanın kullanım, bakım ve onarımı ve doğru çalışıp çalışmadığının kontrolü için gerekli çizimler, şemalar, tarifler ve açıklamalar,
(f) Operatörlerin bulunacakları muhtemel iş istasyonlarının tarifi,
(g) Makinanın kullanım amacının tarifi,
(h) Makinanın deneyimlerle ortaya çıkması muhtemel olduğu tespit edilen yanlış kullanım şekilleri ile ilgili uyarılar,
(i) Çizimler, şemalar ve bağlantı araçları dahil montaj, takma ve bağlama talimatları ile makinanın monte edileceği tesisat veya şasinin tanımlaması,
(j) Gürültü veya titreşimlerin azaltılmasına yönelik kurulum ve montaj ile ilgili talimatlar,
(k) Makinanın hizmete sunulmaları ve kullanılmaları ile ilgili talimatlar ve gerekli ise, operatörlerin eğitimi ile ilgili talimatlar,
(l) Yapısal olarak güvenli tasarım tedbirleri, koruma ve uygulanan tamamlayıcı koruyucu tedbirlere rağmen giderilemeyen riskler hakkında bilgilendirme,
(m) Uygun olan durumlarda kişisel koruyucu ekipman da dahil olmak üzere, kullanıcı tarafından alınması gereken koruyucu tedbirler hakkında talimatlar,
(n) Makinaya takılabilecek takımların temel karakteristikleri,
(o) Makinanın kullanım, nakliye, montaj, hizmet dışı iken sökme, test etme ve öngörülebilir arızalar sırasında kararlılık şartını karşıladığı koşullar,
(p) Taşıma, elleçleme ve depolama işlemlerinin güvenli bir şekilde yapılmasını teminen, makinanın ve varsa ayrı olarak taşınması gereken parçalarının kütlesini veren talimatlar,
(q) Kaza veya arıza durumunda izlenecek çalıştırma yöntemi; blokaj oluşumu muhtemel ise, ekipma nın güvenli bir şekilde blokajdan kurtarılması için izlenecek çalıştırma yöntemi,
(r) Kullanıcı tarafından yapılacak olan ayarlama ve bakım çalışmalarının ve uyulması gereken koruyucu bakım tedbirlerinin tarifi,
(s) Ayarlama ve bakım çalışmalarının güvenli bir şekilde yapılması amacıyla tasarlanmış, bu işlemler sırasında alınacak koruyucu tedbirleri içeren talimatlar,
(t) Operatörün sağlık ve güvenliğini etkilediği durumlarda, kullanılacak yedek parçaların özellikleri,
(u) Hava ile taşınan gürültü emisyonları ile ilgili aşağıdaki bilgiler:
– 70 dB(A)’yı aşıyorsa, iş istasyonlarındaki A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi; bu düzeyin 70 dB(A)’yı aşmaması halinde, belirtilmelidir,
– 63 Pa’ı aşıyorsa, iş istasyonlarındaki C-ağırlıklı anlık tepe ses basınç değeri (20 μPa’a göre 130 dB),
– İş istasyonlarındaki A-ağırlıklı emisyon ses basınç seviyesi 80 dB(A)’yı aşıyorsa, makinanın yaydığı Aağırlıklı ses güç seviyesi.
Bu değerler söz konusu makinada ölçülen fiili değer olmalı veya üretilecek makinayı temsil eden teknik olarak kıyaslanabilir makinadan alınan ölçümlere göre oluşturulan değerler olmalıdır.Çok büyük makinalarda, A-ağırlıklı ses güç seviyesi yerine, makina etrafında belirli konumlardaki Aağırlıklı emisyon ses basınç seviyeleri gösterilebilir.
Uyumlaştırılmış standardların uygulanmadığı durumlarda, ses seviyeleri makina için en uygun yöntem kullanılarak ölçülmelidir. Ses emisyon değerleri gösterildiğinde, bu değerlere ait belirsizlikler de belirtilmelidir. Ölçmeler sırasında makinanın çalışma koşulları ile kullanılan ölçme yöntemi de açıklanmalıdır. Çalışma istasyonlarının tanımlanmamış olduğu ya da tanımlanamadığı durumlarda, A-ağırlıklı ses basınç değerleri makina yüzeyinden 1 metre mesafede ve zeminden veya erişim platformundan 1,6 metre yükseklikt e ölçülmelidir. Azami ses basıncının konumu ve değeri belirtilmelidir.
30/12/2006 tarihli ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelikte (2000/14/AT) ses basınç seviyelerinin veya güç seviyelerinin ölçümü için başka şartların öngörülmesi durumunda, bu paragrafın (1.7.4.2) ilgili hükümleri yerine anılan yönetmelik uygulanmalıdır.
(v) Makinanın kişilere özellikle de vücuda yerleştirilen aktif ya da aktif -olmayan cihazlar taşıyan kişilere zarar verebilecek iyonize-olmayan ışıma yayması muhtemel ise, operatör ve maruz kalan kişiler için yayılan ışıma ile ilgili bilgiler.
1.7.4.3 Satış dokümanları
Makinaları tanımlayan satış dokümanları, sağlık ve güvenlik hususları bakımından talimatlara aykırı olmamalıdır. Makinanın performans karakteristiklerini tanımlayan satış dokümanları, talimatlarda yer alanlarla aynı emisyon bilgilerini içermelidir.
Gıda makinaları, elde taşınabilen veya el ile yönlendirilebilen makinalar ve hareketli makinalarda ilave temel gerekliliklere ulaşmak için lütfen yönetmeliği indiriniz.
Uygunluk Değerlendirme Prosedürleri
1. AT TİP İNCELEMESİ
1.1. AT tip incelemesi; tasarımlanan üretimin bir numunesi olan ve bu Yönetmeliğin kapsamına giren bir cihazın, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunun onaylanmış kuruluş tarafından incelenmesi ve sertifikalandırılmasıdır.
1.2. Tip incelemesi için başvuru, imalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi tarafından tek bir onaylanmış kuruluşa yapılır.
1.2.1. Başvuru şunları içerir:
– İmalatçının adı ve adresi; eğer başvuru temsilci tarafından yapılmışsa temsilcinin adı ve adresi,
– Başvurunun önceden başka bir onaylanmış kuruluşa yapılmadığına dair yazılı bir taahhütname,
– Ek 4’te açıklanan şekilde bir tasarım dokümantasyonu
1.2.2. Bundan sonra “tip” olarak adlandırılacak olan ve üretimin numunesi olan cihaz, imalatçı tarafından onaylanmış kuruluşa teslim edilir. Onaylanmış kuruluş test programı için gerekirse daha fazla tip numunesi isteyebilir. Tip, ürünün varyasyonlarını da içerebilir, ancak bunlar risk açısından farklı özelliklere sahip olmamalıdır.
1.3. Onaylanmış kuruluş
1.3.1. Tasarım dokümantasyonunu inceleyerek tipin tasarım dokümantasyonuna uygun üretildiğini onaylamalı ve bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen standartların uygulanabilir hükümlerine ve bu Yönetmeliğin gerekli koşullarına uygun tasarlanmış elemanları saptamalıdır.
1.3.2. Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen standartların uygulanmadığı durumda, imalatçının benimsediği çözümlerin temel gereklilikleri karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek için, uygun muayene ve/veya deneyleri uygular ya da uygulatır.
1.3.3. İmalatçının ilgili standartları uyguladığı hallerde, bu uygulamanın etkin olarak yapılıp yapılmadığını, dolayısıyla da temel gerekliliklere uygunluğunun sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek için uygun inceleme ve/veya deneyleri yapmalı veya yaptırmalıdır.
1.4. Tip, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluk sağladığı takdirde onaylanmış kuruluş müracaatçıya AT tip inceleme sertifikası tanzim etmelidir. Söz konusu sertifika, inceleme sonuçlarını, varsa sertifikanın geçerliliğine ilişkin koşulları, onaylanan örnek tipi tanımlayıcı verileri ve yerine göre tipin işlevlerinin tanımlamalarını içermelidir. Teknik resim ve şemalar gibi ilgili teknik dokümanlar da sertifikaya eklenmelidir.
1.5. Onaylanmış kuruluş, AT tip inceleme sertifikasının verildiğini ve madde 1.7’de belirtilen tipe yapılan eklemeleri, diğer onaylanmış kuruluşlara derhal bildirmelidir. Bu kuruluşlar AT Tip-inceleme sertifikasının ve/veya eklerinin birer kopyası ile geçerli gerekçe göstererek yapılan muayene ve deney raporlarının birer kopyasını talep edip temin edebilirler.
1.6. AT tip inceleme sertifikası vermeyi reddeden ya da bunu iptal eden onaylanmış kuruluş gerekçelerini de belirterek bu kararını sırasıyla kendisini yetkilendiren Bakanlık ve diğer onaylanmış kuruluşlara bildirir.
1.7. İmalatçı, onaylı tipte yapılan ve temel gerekliliklere uygunluğu etkileyebilecek tüm değişikliklerden AT tip inceleme sertifikası veren onaylanmış kuruluşu haberdar eder. Onaylı tipte yapılan değişiklikler, temel gerekliliklere ya da cihazın kullanımına yönelik uyulması zorunlu koşullara uygunluğunu etkiliyorsa, bu değişikler için AT tip inceleme sertifikasını veren onaylanmış kuruluşun ek onayı gerekir. Bu ek onay, orijinal AT tip inceleme sertifikasına ek şeklinde verilir.
2. AT TİPE UYGUNLUK BEYANI
2.1. AT tipe uygunluk beyanı, imalatçının ilgili cihazların, AT tip inceleme sertifikasında belirtilen tipe uygunluklarını ve cihazların bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerini karşıladıklarını beyan etmesidir. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, her cihaza CE uygunluk işaretini iliştirmeli ve yazılı bir uygunluk beyanı düzenlemelidir. Bu uygunluk beyanı birden fazla cihazı kapsayabilir ve imalatçı tarafından muhafaza edilir. CE uygunluk işaretinin yanına, madde 2.3’te belirtilen rasgele denetimlerden sorumlu onaylanmış kuruluşun tanıtım numarası da konulmalıdır.
2.2. İmalatçı, mamulün nihai muayenesi ve deneyi de dahil olmak üzere imalat süreci sonunda elde edilenüretimin homojen olmasını ve cihazların AT tip inceleme sertifikasında belirtilen örnek tipe ve bu Yönetmeliğin ilgili temel gerekliliklerine uygun olmasını teminen gerekli tüm önlemleri almalıdır. İmalatçı tarafından seçilecek onaylanmış kuruluş madde 2.3’te belirtilen şekilde cihazlar üzerinde rasgele denetlemeler yapmalıdır.
2.3. Cihazların yerinde denetimi, onaylanmış kuruluş tarafından rasgele olarak bir yıllık ya da daha az aralıklarla yapılmalıdır. Yeterli sayıda cihaz incelenmeli ve bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen uygulanabilir standartlarda düzenlenen uygun deneyler veya eşdeğer deneyler bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunu sağlamak için uygulanmalıdır. Her seferinde onaylanmış kuruluş, bu deneylerin kısmen mi, tamamen mi uygulanacağına karar verir. Bir ya da daha fazla cihaz onaylanmazsa, bunların pazarlanmasını engelleyici önlemler onaylanmış kuruluş tarafından alınır.
3. AT TİPE UYGUNLUK BEYANI (ÜRETİM KALİTE GÜVENCESİ)
3.1. AT tipe uygunluk beyanı (üretim kalite güvencesi) imalatçının, cihazların AT tip inceleme sertifikasında belirtilen tipe ve bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunu belirterek, madde 3.2’deki yükümlülüklerini yerine getirmesidir. İmalatçı ya da Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi her cihaza CE uygunluk işaretini iliştirmeli ve yazılı bir uygunluk beyanı düzenlemelidir. Bu beyan birden fazla cihazı kapsayabilir. Beyan, imalatçı tarafından muhafaza edilir. CE uygunluk İşareti AT gözetiminden sorumlu onaylanmış kuruluşun kimlik numarası ile birlikte kullanılmalıdır.
3.2. İmalatçı, cihazların AT tip inceleme sertifikasında belirtilen tipe ve bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunu temin eden bir kalite sistemi uygular. İmalatçı madde 3.4’te belirtilen AT gözetimine tabidir.
3.3. Kalite sistemi
3.3.1. İmalatçı, söz konusu cihazlara yönelik kalite sisteminin onaylanması için kendi seçtiği onaylanmış kuruluşa başvurmalıdır.
Başvuru şunları içermelidir:
– Kalite sistem dokümantasyonu,
– Onaylı kalite sisteminin uygunluğunun ve etkinliğinin sürekli kılınacağına dair taahhüt,
– Uygunluğunu ve etkinliğini sağlamak için onaylı kalite sisteminin muhafazası için taahhüt,
– AT tip inceleme sertifikasının bir kopyası ve onaylı tiple ilgili dokümanlar.
3.3.2. İmalatçının benimsediği tüm öğeler, koşullar ve hükümler, sistematik ve mantığa uygun bir biçimde kurallar, prosedürler ve yazılı talimatlar şeklinde belgelendirilmelidir. Kalite sistemine ilişkin bu dokümantasyon kalite programı, planlar, el kitapları ile kayıtların tutarlı bir şekilde yorumlanmasını mümkün kılmalıdır. Bu dokümantasyon kalite program, plan, kılavuz ve kayıtların yorumunda birliği sağlamalıdır. Belgeler özellikle de aşağıdakilerin yeterli tanımını içermelidir:
– Yönetimin kalite hedefleri, organizasyon yapısı ve sorumlulukları ile cihaz kalitesi konusundaki yetkisini,
– Üretim süreçleri, kullanılacak kalite kontrol ve kalite güvence tekniklerini ve sistematik faaliyetlerini,
– Üretim öncesinde, sonrasında ve üretim boyunca yapılacak muayene, test ve bunların uygulanma sıklığını,
– İstenen cihaz kalitesinin sağlanmasını ve kalite sisteminin etkin işleyişini izleme metodunu.
3.3.3. Onaylanmış kuruluş, kalite sisteminin madde 3.3.2’de belirtilen koşulları karşılayıp karşılamadığınıbelirlemek için kalite sistemini inceler ve değerlendirir. Onaylanmış kuruluş, karşılık gelen uyumlaştırılmışstandartları uygulayan kalite sistemleri açısından bu koşullara uygunluğu varsayar. Onaylanmış kuruluş kararınıimalatçıya bildirmeli ve diğer onaylanmış kuruluşları durumdan haberdar etmelidir. İmalatçıya yapılan bildirim, muayene sonuçlarını, onaylanmış kuruluşun adını ve adresini ve ilgili cihazlara yönelik kararın gerekçesini içerir.
3.3.4. İmalatçı, kalite sistemindeki yeni teknoloji ve kalite anlayışlarının sebep olduğu değişikliklerden, kalite sistemini onaylayan onaylanmış kuruluşu haberdar eder. Onaylanmış kuruluş, değişiklik tekliflerini inceler ve değiştirilen kalite sisteminin ilgili hükümlere uyup uymadığına veya yeniden değerlendirmenin gerekip gerekmediğine karar verir. Kararını imalatçıya bildirir. Bildirim, muayene sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını içermelidir.
3.3.5. Kalite sisteminin onayını iptal eden bir onaylanmış kuruluş, kararının gerekçelerini de belirterek durumu diğer onaylanmış kuruluşlara bildirir.
3.4. AT gözetimi
3.4.1. AT gözetiminin amacı, imalatçının onaylı kalite sisteminden doğan yükümlülüklerini lâyıkıyla yerine getirmesini sağlamaktır.
3.4.2. İmalatçı, onaylanmış kuruluşun üretim, muayene, deney ve depo mahallerine inceleme amacıyla erişimine izin vermeli ve özellikle; aşağıdaki hususlara ilişkin olmak üzere gerekli tüm bilgileri sağlamalıdır.
– Kalite sistemine ilişkin dokümantasyon,
– Muayene raporları, deney verileri, kalibrasyon verileri, ilgili personelin nitelikleri hakkındaki raporlar vs. gibi kalite kayıtları.
3.4.3. Onaylanmış kuruluş, imalatçının onaylı kalite sistemini sürdürdüğünü ve uyguladığını garanti etmek için en azından iki yılda bir denetim yapmalı ve denetim raporunu imalatçıya sunmalıdır.
3.4.4. Ayrıca, onaylanmış kuruluş imalatçıya haber vermeksizin ziyaretlerde bulunur. Bu ziyaretler sırasında cihazları test eder ya da ettirir. İmalatçıya bir muayene raporu ve eğer yapıldıysa bir deney raporu sunar.
3.4.5. İmalatçı, talep edildiğinde onaylanmış kuruluşun raporunu verebilmelidir.
4. AT TİP UYGUNLUK BEYANI (ÜRÜN KALİTE GÜVENCESİ)
4.1. AT tip uygunluk beyanı, (ürün kalite güvencesi) madde 4.2’deki yükümlülüklerini yerine getiren imalatçının, ilgili cihazların AT tip inceleme sertifikasında tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu yönetmeliğin temel gerekliliklerini karşıladığını beyan etmesidir. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, her cihaza CE uygunluk işaretini iliştirmeli ve yazılı bir uygunluk beyanı hazırlamalıdır. Bu beyan birden fazla cihazı kapsayabilir ve imalatçı beyanı muhafaza etmelidir. CE uygunluk işareti, AT gözetiminden sorumlu onaylanmış kuruluşun kimlik numarası ile birlikte kullanılmalıdır.
4.2. İmalatçı madde 4.3’te belirtildiği gibi, cihazların son muayenesi ve deneyleri için onaylı kalite sistemini uygular. İmalatçı madde 4.4’te belirtilen AT gözetimine tabidir.
4.3. Kalite sistemi
4.3.1. Bu işlemde imalatçı, söz konusu cihazlara yönelik kalite sisteminin onayı için başvuruyu kendi seçtiği bir onaylanmış kuruluşa yapar. Başvuru şunları içermelidir:
– Kalite sistem dokümantasyonu,
– Onaylı kalite sisteminden doğan yükümlülüklerini yerine getirme taahhüdü,
– Onaylı kalite sisteminin uygunluğunun ve etkinliğinin sürekli kılınacağına dair taahhüt,
– Onaylı tiple ve AT tip inceleme sertifikasının bir kopyasıyla ilgili dokümanlar.
4.3.2. Kalite sisteminin bir parçası olarak, her bir cihaz muayene edilmeli ve bu Yönetmeliğin 6 ncımaddesinde belirtilen uygulanabilir standartlarda belirtilen deneyler ya da bu Yönetmelikteki temel gerekliliklere uygunluğunu denetleyen eşdeğer deneyler uygulanmalıdır. İmalatçının benimsediği tüm öğeler, yönetmelik ve hükümler; tedbirler, prosedürler ve yazılı talimatlar sistematik olarak ve mantıklı bir şekilde belgelendirilmelidir. Kalite sistemine ilişkin bu dokümantasyon kalite programı, planlar, el kitapları ile kayıtların tutarlı bir şekilde yorumlanmasını mümkün kılmalıdır. Kalite sistem dokümantasyonu, özellikle de aşağıdakilerin yeterli tanımınıiçermelidir:
– Yönetimin kalite hedeflerini, örgütsel yapısını ve cihaz kalitesine ilişkin sorumluluk ve yetkilerini,
– Üretim sonrasında uygulanacak kontrol ve deneyleri,
– Kalite sisteminin etkin işleyişini doğrulama metodunu.
4.3.3. Onaylanmış kuruluş, madde 4.3.2’de belirtilen koşulları karşılayıp karşılamadığını belirlemek için kalite sistemini inceler ve değerlendirir. Onaylanmış kuruluş, karşılık gelen uyumlaştırılmış standartları uygulayan kalite sistemleri açısından bu koşullara uygunluğu varsayar. Onaylanmış kuruluş, kararını imalatçıya bildirir ve diğer onaylanmış kuruluşları durumdan haberdar eder. İmalatçıya yapılan bildirim, muayene sonuçlarını, onaylanmışkuruluşun adını ve adresini ve ilgili cihaza yönelik gerekçeli değerlendirme kararını içermelidir.
4.3.4. İmalatçı, kalite sisteminin gerektirdiği adaptasyonlardan, örneğin yeni teknoloji ve kalite anlayışlarından kalite sistemini onaylayan onaylanmış kuruluşu haberdar eder. Onaylanmış kuruluş değişiklik tekliflerini inceler ve değiştirilen kalite sisteminin ilgili hükümlere uyup uymadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekip gerekmediğine karar verir. Onaylanmış kuruluş kararını imalatçıya bildirir. Bildirim, muayene sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını içerir.
4.3.5. Kalite sisteminin onayını iptal eden onaylanmış kuruluş, kararının gerekçelerini de belirterek durumu diğer onaylanmış kuruluşlara bildirir.
4.4. AT gözetimi
4.4.1. AT gözetiminin amacı, imalatçının onaylı kalite sisteminden doğan yükümlülüklerini hakkıyla yerine getirmesini sağlamaktır.
4.4.2. İmalatçı, onaylanmış kuruluşun, muayene, deney, depo mahallerine inceleme amacıyla erişimine izin vermeli ve özellikle aşağıdaki hususlara ilişkin olmak üzere gerekli tüm bilgileri sağlamalıdır;
– Kalite sistemine ilişkin dokümantasyon,
– Muayene raporları, deney verileri, kalibrasyon verileri, ilgili personelin nitelikleri hakkındaki raporlar vb. gibi kalite kayıtları.
4.4.3. Onaylanmış kuruluş imalatçının onaylı kalite sistemini sürdürdüğünü ve uyguladığını garanti etmek için en azından iki yılda bir denetim yapmalı ve denetim raporunu imalatçıya vermelidir.
4.4.4. Ayrıca onaylanmış kuruluş imalatçıya haber vermeksizin ziyaretlerde bulunmalıdır. Bu ziyaretler sırasında onaylanmış kuruluş cihazları test eder ya da ettirir. Onaylanmış kuruluş imalatçıya bir muayene raporu ve eğer yapıldıysa bir deney raporu verir.
4.4.5. İmalatçı talep edildiğinde onaylanmış kuruluşun raporunu verebilmelidir.
5. AT DOĞRULAMASI
5.1. AT doğrulaması, imalatçının ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisinin cihazların, AT tip inceleme sertifikasında tanımlanan tipe uygunluğunu ve bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerini karşılayıp sağladığınıbeyan etmesidir.
5.2. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, imalat işleminin, imal edilen cihazların AT tip inceleme sertifikasında açıklanan tipe ve kendilerine uygulanan bu Yönetmeliğin gerekliliklerine cihazların uygunluğunu sağlaması için gerekli tüm önlemleri almalıdır. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, her bir cihaza CE uygunluk işaretini iliştirmeli ve yazılı bir uygunluk beyanı düzenlemelidir. Uygunluk belgesi birden fazla cihazı kapsayabilir ve bu belge, imalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi tarafından muhafaza edilmelidir.
5.3. Onaylanmış kuruluş, ya madde 5.4’te belirtildiği gibi her bir cihazı muayene ve test ederek ya da madde 5.5’te belirtildiği gibi cihazları istatistiki bazda muayene ve test ederek, cihazların bu Yönetmelik gerekliliklerine uygunluğunu denetler.
5.4. Her bir cihazı muayene ve test ederek onaylama
5.4.1. Tüm cihazlar tek tek incelenir ve bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen ilgili standartlarda istenilen deneyler ya da eşdeğer deneyler, cihazların AT tip inceleme sertifikasında tanımlanan tipe ve kendilerine uygulanan bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunu doğrulamak için yapılır.
5.4.2. Onaylanmış kuruluş her cihaza kendi kimlik numarasını vermeli ya da verdirmeli ve yapılan deneylerle ilgili yazılı bir uygunluk sertifikası düzenlemelidir. Uygunluk sertifikası birden fazla cihazı kapsayabilir.
5.4.3. İmalatçı talep edildiği takdirde, onaylanmış kuruluşun düzenlemiş olduğu uygunluk belgesini göstermek zorundadır.
5.5. İstatistiksel doğrulama
5.5.1. İmalatçılar üretilen cihazları bir örnek yığınlar halinde sunmalı ve imalat işleminin, üretilen grupların birörnek olmasını sağlamak için gerekli tüm önlemleri almalıdır.
5.5.2. İstatistikî denetim cihazlar özellikleri itibariyle istatistiksel kontrole tabidir. Cihazlar, aynı koşullarda imal edilen aynı modelin birimlerinden oluşan tanımlanabilir yığınlar halinde gruplanmalıdır. Yığın rast gele aralıklarla muayene edilir. Örnekleme ile seçilen cihazlar tek tek incelenir. Partinin onaylanacağını ya da reddedileceğini belirlemek üzere bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde belirtilen standartlara göre uygun deneyler veya eşdeğer deneyler yapılır. Aşağıdaki özelliklere sahip bir örnekleme sistemi uygulanır:
– 0,5-1,5 arasında bir uygunsuzluk yüzdesine sahip % 95 onay olasılığına tekabül eden bir kalite düzeyi,
– 5-10 arasında bir uygunsuzluk yüzdesine sahip % 5 onay olasılığına tekabül eden bir kalite limiti.
5.5.3. Yığınlar kabul edilirse, onaylanmış kuruluş her cihaza kendi kimlik numarasını iliştirmeli ya da iliştirtmeli ve yapılan deneylerle ilgili yazılı bir uygunluk belgesi düzenlemelidir. Örneklemede uygun bulunmayanürünler dışındaki diğer tüm cihazlar piyasaya sürülebilir. Bir yığın reddedilirse, onaylanmış kuruluş yığının piyasaya sürülmesini engelleyecek uygun önlemleri almalıdır. Yığınların sık sık reddedilmesi durumunda, onaylanmış kuruluşistatistikî doğrulamayı askıya alabilir. İmalatçı onaylanmış kuruluşun sorumluluğunda, imalat işlemi sırasında bu kuruluşun kimlik kayıt numarasını iliştirebilir.
5.5.4. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, talep üzerine onaylanmış kuruluşun vermişolduğu uygunluk sertifikasını göstermek zorundadır.
6. AT BİRİM DOĞRULAMASI
6.1. AT birim doğrulaması, imalatçının ya da Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisinin madde 6.2’de belirtilen sertifikayla birlikte çıkan ilgili cihazın, bu Yönetmeliğin gerekliliklerini karşılamasını sağlaması ve beyan etmesidir.İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi cihaza CE uygunluk işareti iliştirmeli ve kendisinin muhafaza edeceği yazılı bir uygunluk belgesi düzenlemelidir.
6.2. Onaylanmış kuruluş cihazı incelemeli ve cihazın bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunu sağladığını tespit etmek için, tasarım dokümanlarını da dikkate alarak uygun deneyleri yapmalıdır. Uygunluğu tespit edilen cihazlara onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarası iliştirilmeli veya iliştirilmesi sağlanmalı ve muayenelerden sonra uygunluk sertifikası verilmelidir. Onaylanmış kuruluş kendi kimlik kayıt numarasını onaylıcihaza iliştirmeli ve yapılan deneylerle ilgili yazılı bir uygunluk sertifikası düzenlemelidir.
6.3. Cihazın tasarımıyla ilgili teknik dokümantasyonun amacı, Ek 4’te de belirtildiği gibi, cihazın bu Yönetmeliğin temel gerekliliklerine uygunluğunun değerlendirilmesini ve cihazın tasarımının, üretiminin ve işleyişinin anlaşılmasını sağlamaktır. Ek 4’te belirtilen tasarım dokümantasyonu onaylanmış kuruluşa sunulmalıdır.
6.4. Onaylanmış kuruluş gerekli gördüğü takdirde, cihaz monte edildikten sonra muayene ve deneyler uygulayabilir.
6.5. İmalatçı ya da onun Türkiye’de yerleşik yetkili temsilcisi, talep edildiğinde onaylanmış kuruluşun vermişolduğu uygunluk sertifikasını göstermek zorundadır.
